Παρασκευή 7 Ιανουαρίου 2011

Η αρρώστια που πουλήθηκε ως γιατρικό


Κάθε προσπάθεια ερμηνείας μιας δέσμης κοινωνικών μεταβολών που βρίσκεται εν εξελίξει είναι καταδικασμένη να στεφθεί με αποτυχία, επειδή απαιτείται πάντοτε αρκετός χρόνος, ψυχραιμία και αποστασιοποίηση για κάθε ορθή κρίση. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι αυτοί που το επιδιώκουν, επιχειρώντας να προσδιορίσουν τα «απαιτούμενα να γίνουν» προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κρίση με χρώματα δανεισμένα από την παλέτα της προσωπικής τους ιδεολογικής εξάρτησης.Αυτή την περίοδο μάλιστα, κυριαρχούν κυρίως οι απόψεις που πριν από μερικούς μήνες χαρακτηρίζονταν απροκάλυπτα ως νεοφιλελεύθερες. Αυτές ακούγονται πιο καθαρά και δυνατά από οποιεσδήποτε άλλες, ενώ οι παραδοσιακά αριστερές θέσεις έχουν περιέλθει σε μια αμήχανη σιωπή, που ρίχνει περισσότερο νερό στον μύλο των δυνάμεων που θεωρούν ότι η απάντηση στην κρίση είναι ακόμα μεγαλύτερη ελευθερία και δυνατότητα αυτορρύθμισης στις αγορές, λιγότεροι κανόνες, ελαχιστοποίηση των παρεμβάσεων.Βέβαια, αποτελεί μια παραδοξότητα της εποχής το γεγονός ότι βγαίνουν ενισχυμένες από αυτή την τεράστια παγκοσμιοποιημένη ταλαιπωρία οι απόψεις και οι θέσεις που την προκάλεσαν την ίδια ώρα που έννοιες όπως «κράτος πρόνοιας» και «κρατικός παρεμβατισμός» ενοχοποιούνται ευθέως και περιέρχονται σταδιακά υπό αίρεση, ταυτιζόμενες με τις αιτίες του προβλήματος.
Γιατί κακά τα ψέματα, την παγκόσμια οικονομική κρίση δεν την προκάλεσαν ούτε οι παθογένειες της ελληνικής οικονομίας, ούτε και το ευρωπαϊκό προνοιακό πρότυπο διαχείρισης. Την δημιούργησαν οι δυνάμεις της αγοράς που έμαθαν να δρουν και να κινούνται στην παγκόσμια σφαίρα με τρόπο αχαλίνωτο και ανεξέλεγκτο. Την αναπαρήγαγαν οι μεγάλοι όμιλοι, οι οποίοι κάποια στιγμή ένιωσαν υπεροπτικά άνετοι μπροστά στο ενδεχόμενο να δημιουργήσουν και να πουλήσουν χρηματοπιστωτικά προϊόντα χωρίς αντίκρισμα, κοινώς φούσκες, διότι μέσα στην πλήρη επικράτηση ενός δόγματος που ευνοούσε την πλήρη δυνατότητα αυτορρύθμισής τους, ένιωσαν τόσο υπερβατικά ισχυροί όσο στην πραγματικότητα τους είχε επιτραπεί να γίνουν.Μ αυτά και μ αυτά, η δημόσια σφαίρα ως αξία υποχωρεί διαρκώς, μαζί με το κόστος εργασίας, και τα συλλογικά δικαιώματα, ως η απάντηση σε ένα πρόβλημα που είχε εντελώς διαφορετική υφή και ρίζες με το φιλελεύθερο δογματισμό να καταφέρνει να επιβάλλει ως φάρμακο την ίδια την αρρώστια που περιχαράκωσε περισσότερο τους ανθρώπους στα δεσμά του ατομισμού και των ιδιωτικών λύσεων. Τελικά, η κρίση κάποτε θα περάσει και οι οικονομίες θα εξέλθουν από αυτήν ενισχυμένες και ορμητικές. Όμως θα έχουν επιδεινωθεί τόσο πολύ οι όροι εργασίας και διαβίωσης των πολιτών που θα πρόκειται για μια πύρρειο νίκη που θα αφορά μόνο αυτούς που θα μπορούν να ανταποκριθούν σε μια πραγματικότητα φειδώλη στις παροχές της και ιδιαίτερα φορτική στις απαιτήσεις της. Χαρακτηριστικό είναι άλλωστε το παράδειγμα της Τουρκίας που σημειώνει αλματώδη ανάπτυξη, ενώ παράλληλα όλο και περισσότεροι άνθρωποι ζουν κάτω από το όριο της γραμμής διατροφικής φτώχειας. Η ευημερία των αριθμών έναντι των ανθρώπων κυριαρχεί και στην γειτονική χώρα.Πρόκειται για μοντέλα ανάπτυξης που απευθύνονται μόνο σε όσους μπορούν να τα ακολουθήσουν. Όσους είχαν τα χρήματα και την τύχη να λάβουν μια καλή εκπαίδευση, να πληρώσουν για υπηρεσίες υγείας να αποκτήσουν ένα υποτυπώδες κοινωνικό στάτους. Οι υπόλοιποι αποτελούν για τους υπέρμαχους των φιλελεύθερων αξιών μικρές λεπτομέρειες της ιστορίας. Όσοι μπορούν να φροντίσουν για τον εαυτό τους και την πάρτη τους θα συνεχίσουν για έναν επόμενο γύρο, οι υπόλοιποι πρέπει να καθαρίσουν για λογαριασμό τους. Φυσικά, δεν έχει καμία απολύτως σημασία από πια αφετηρία ξεκίνησε ο καθένας για να βρεθεί στη θέση που βρίσκεται, ούτε αν έχουν όλοι τις ίδιες ευκαιρίες με κάποιους που απαιτούνε ελαχιστοποίηση της δημόσιας σφαίρας ώστε να μικρύνει η φορολόγησή τους και να γεύονται τις δημόσιες υπηρεσίες μόνο όσοι μπορούν να τις πληρώσουν. Μια πραγματικότητα πλήρους ατομιστικής προσέγγισης στοιχειοθετείται αποκλειστικά με ορθολογιστικούς όρους.Μόνο που οι ανθρώπινες ψυχές δεν μπορούν να υπαχθούν μέσα στην ψυχρή λογική των αριθμών. Κι ούτε είναι ρεαλιστικό να αποτελούν οι εφαρμοσμένες πολιτικές μια προβολή των μαθηματικών πράξεων σε παγκόσμια κλίμακα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου