Κυριακή 30 Οκτωβρίου 2011

Κάιν (του Ζοσέ Σαραμάγκου)


Το ότι ο Κάιν καταπίνει εδώ και αιώνες τα συναισθήματα οργής και μίσους που τρέφει για τον θεό είναι σχεδόν προφανές και αυταπόδεικτο στο στεφανωμένο με τις δάφνες των βραβείων νόμπελ ομώνυμο βιβλίο του αξεπέραστου αφηγητή Ζοσέ Σαραμάγκου.
Γι αυτό και δεν διστάζει να του τα λέει «τσεκουράτα» κάθε φορά που τον συναντάει σε κάποιον από τους κακοτράχαλους δρόμους της ιστορίας.

Αυτό, όμως, που κυρίως, του καταλογίζει είναι ότι σαν δημιουργός του κόσμου συμπεριφέρεται συχνά πυκνά με την ίδια βαναυσότητα και σκληρότητα με χιλιάδες αμαρτωλούς ανθρώπους από αυτούς που θέλει να εξολοθρεύσει για να καθαρίσει το δημιούργημά του, τη γη.

Κι ο θεός από την πλευρά του βρίσκει το μάστορά του στο πρόσωπο του ανθρώπου που σκότωσε τον ίδιο του τον αδελφό, υπό την επήρεια μιας ζήλιας και μιας αιδούς σχεδόν συμπαντικής ή θεόσταλτης.

Για τον τραχύ και αψίθυμο Κάιν, τον απαλλαγμένο από κάθε θεολογικό πάθος, όλοι οι άνθρωποι είναι για να τους φτύνεις πατόκορφα. Μόνο έτσι καταλαβαίνουνε. Από την κριτική του όμως δεν εξαιρείται ούτε ο ίδιος ο θεός που δεν διστάζει ούτε για μια στιγμή να κάψει τα αθώα παιδάκια στα Σόδομα , υπακούοντας στην τεμπέλικη και εγκληματική αρχή της συλλογικής ευθύνης.

Έτσι, σ αυτή τη μεγάλη διαδρομή που διατρέχει τους αιώνες, ο Κάιν περνάει δια πυρός και σιδήρου, διατηρώντας μια λανθάνουσα τρυφερότητα και έναν σεβασμό για την ανθρώπινη ζωή παρότι αδερφοκτόνος.

Και ο λόγος για τον οποίο παρακολουθεί από τόσο κοντά όλα τα επεισόδια της βιβλικής μυθολογίας είναι για να απελευθερώσει από τον φλοιό της υποκρισίας τον μίσχο της ανθρώπινης ψυχής.

Και με τον τρόπο του απαιτεί από τον θεό να γίνει περισσότερο ελεήμων, αν θέλει να δώσει το καλό παράδειγμα σε έναν λαό που συμπεριφέρεται σύμφωνα με αυτά που βλέπει, διδασκόμενος σκληρότητα και βία από το παράδειγμα της φύσης και της ίδιας της ιστορίας.

Φυσικά δεν προκύπτει ούτε ψήγμα συνεννόησης, παρά μόνο μια διαρκής διαπάλη μεταξύ ενός εξεγερμένου ανθρώπου και ενός θεού με εξαιρετικά ευέλικτη συνείδηση που κομπάζει ασύστολα κάθε φορά που παθιάζεται με την παντοδυναμία του.

Ο Ζοζέ Σαραμάγκου γράφει τον «Κάιν» , το βιβλίο που έμελλε να είναι το τελευταίο του για να ξαναγράψει τη Βίβλο από μια διαφορετική σκοπιά κι αφού η ιστορία έχει πια συμπληρώσει αρκετούς κύκλους επανάληψης ώστε οι άνθρωποι να αλληλογνωρίζονται πια αρκετά καλά μεταξύ τους.

Ένα βιβλίο από αυτά που γράφονται με μια ανάσα που απαιτεί όμως μερικές δεκάδες χρόνων περισυλλογής για να μετατραπεί σε δημιουργική πνοή.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου