Ugetsu (Ιστορίες της χλωμής σελήνης μετά τη βροχή)

Η ιστορία τοποθετείται στη διάρκεια του ιαπωνικού μεσαίωνα, όταν η χώρα του ανατέλλοντος ηλίου σπαράσσεται από εμφύλιους πολέμους. Δύο φτωχοί άντρες με μεγάλα όνειρα ξεκινούν για να τα κάνουν πραγματικότητα. Ο Γκεντζούρο, ένας ικανός αγγειοπλάστης, ονειρεύεται πλούτη και φήμη για την τέχνη του. Ο γαμπρός του, Τομπέι, φιλοδοξεί να γίνει ένδοξος Σαμουράι και να καταταγεί σ ένα μεγάλο στρατό.

Τελικά, τα καταφέρνει, λέγοντας ψέματα, ότι δήθεν σκότωσε έναν στρατηγό του εχθρού και αποκτάει τιμές, άλογο, και δικό του στρατό. Από την άλλη ο Γκεντζούρο γοητεύεται από μια μυστηριώδη πριγκίπισσα και την ακολουθεί στο παλάτι της. Εκεί ανακαλύπτει έκπληκτος ότι πρόκειται για ένα φάντασμα. Σωστό ναυάγιο επιστρέφει στο χωριό του για να συναντήσει ένα ακόμα φάντασμα. Αυτό της γυναίκας του που δολοφονήθηκε από έναν στρατιώτη κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου λιμού.

Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα στην ιστορία του κινηματογράφου.

Ο κορυφαίος Ιάπωνας εικαστικός σκηνοθέτης Κένζι Μιζογκούτσι καταθέτει μια οντολογική πραγματεία για την ηθική διάσταση του ονείρου και  το τίμημα που απαιτεί η εκπλήρωσή του. Χρησιμοποιώντας μεγάλα πλάνα σεκάνς, κινώντας την κάμερα με μεγάλη φειδώ και συνθέτοντας με εκπληκτική ακρίβεια τα κάδρα του, τοποθετεί στο επίκεντρο της σκηνοθεσίας του, τον άνθρωπο που βασανίζεται από τις φιλοδοξίες του, αλλά ακόμα περισσότερο τη δυστυχισμένη γυναίκα, που βρίσκεται στο πλευρό του και αδυνατεί να κατανοήσει την υπέρμετρη φιλοδοξία και τον τυχοδιωκτισμό. Για να παραδώσει το 1953 μια επική ταινία για την τρελή αγάπη, την δονκιχωτική περιπλάνηση και τον εξιδανικευμένο έρωτα, που συνδέει το ρεαλισμό με το μεταφυσικό και αντλεί την έμπνευσή της μέσα από διαχρονικούς μύθους που σημάδεψαν την παγκόσμια γραμματεία, αλλά και τα μυθιστορήματα του 19^ου αιώνα, μια ταινία δομημένη πάνω σε εξαιρετικά ευαίσθητες κινήσεις της κάμερας,  εκπληκτικούς φωτισμούς, διορατικότητα και απόκοσμες ατμόσφαιρες που δημιουργεί η αριστοτεχνική χρήση του βάθους πεδίου, και υμνήθηκε για όλα αυτά όσο λίγες  από κοινό και κριτικούς.

Η ταινία προβλήθηκε πρόσφατα από την ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, κατά τη διάρκεια αφιερώματος με τίτλο: «Αριστουργήματα του Ιαπωνικού Κινηματογράφου».

Gate of Hell 1953 (Η πύλη της κόλασης)

Η ταινία του Ιάπωνα σκηνοθέτη Τεϊνοσούκε Κινουγκάσα «Η πύλη της κόλασης» βραβεύθηκε το 1953 με το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Κανών και το Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας. Είναι μια ταινία με τεράστια εικαστική δύναμη, μελαδραματικό τόνο και μια ιδιαίτερη θεατρογενή δραματουργική δομή, στην λογική του θεάτρου Νο, όπως παραδέχεται ο Κινουγκάσα. Στην ταινία όλα μοιάζουν να λειτουργούν άψογα. Οι ηθοποιοί μέσα στις ερμηνείες τους, τα λυρικά κάδρα, η σκηνογραφική επιμέλεια, η μουσική, ο ρυθμός, η κάμερα.

Η ιστορία της ταινίας τοποθετείται γύρω στα 1150 κατά τη διάρκεια της ταραγμένης περιόδου Μέιτζι, για την οποία ο Μιζογκούτσι είχε κάποτε δηλώσει, πως οι Ιάπωνες σκηνοθέτες την προτιμούν περισσότερο απ όλες γιατί από τα βάθη της ιστορίας αποπνέει ατμοσφαιρικό πατριωτισμό και ποίηση.

Εκείνη την εποχή λοιπόν έγινε ένα πραξικόπημα εναντίον του αυτοκράτορα, το οποίο τελικά καταπνίγηκε στο αίμα και οι στασιαστές οδηγήθηκαν  στο θάνατό τους.

Μέσα σ αυτό το εξαιρετικά περιπετειώδες και δραματικό σκηνικό ο σαμουράι Μαρίτο Έντο αδυνατεί να ελέγξει το ερωτικό πάθος που νιώθει για μια κυρία της αυλής, την Κέσα, η οποία είναι παντρεμένη με τον άρχοντα Βατάρου.

Τυφλωμένος από το ερωτικό του πάθος για την όμορφη γυναίκα, το οποίο καμιά δύναμη δεν μπορεί να καταπραΰνει, ο Μαρίτο αρχίζει να γίνεται απειλητικός απέναντι σε οποιονδήποτε προσπαθεί να σταθεί εμπόδιο στην ευτυχία του, και επιχειρεί να κερδίσει με την πειθώ της ισχύς την καρδιά της άτυχης Κέσα, επιτείνοντας ακόμα περισσότερο το δραματικό της αδιέξοδο.

Η ταινία προβλήθηκε πρόσφατα από την ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, κατά τη διάρκεια αφιερώματος με τίτλο: «Αριστουργήματα του Ιαπωνικού Κινηματογράφου».

THESSALONIKI-ΓΩΝΙΑ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ

THESSALONIKI-AGIA SOPHIA

THESSALONIKI-ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ ΠΕΖΟΔΡΟΜΗΣΗ ΝΙΚΗΣ

THESSALONIKI-NEW COAST

THESSALONIKI-WEST SIDE STORY

THESSALONIKI-AGIA SOPHIA

THESSALONIKI-VARDARIS

THESSALONIKI-ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ-ΓΙΟΡΤΗ

THESSALONIKI-ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΓΙΟΡΤΗ-ΜΟΔΑ

THESSALONIKI-ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ

THESSALONIKI-ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ

THESSALONIKI-MODIANO

GREECE-THESSALONIKI- OLD MARKET

THESSALONIKI-ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ-ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΟ ΓΛΕΝΤΙ

Η τεκνατζού ξανάρχεται

Αν δεν τον περνάς τον άλλο

πάνω από τριάντα χρόνια

έρωτα δε ζεις μεγάλο

τη βαριέσαι τη κολόνια

κι αν περάσει τα τριάντα

τι τον θέλεις βρε τον άντρα;

μα αν τελειώνει το σχολείο

όλα γίνονται επί δύο

η τεκνατζού ξανάρχεται

κι ανοίγουν τα σχολεία

διακόπηκε η κατάληψη

τέρμα κι η απεργία

η τεκνατζού ξανάρχεται

σχολάει η χορωδία

δεν έχει ο πόθος όρια

κι η αγάπη ηλικία

για το σεξ όλο μιλάει

γιατί ξέρει πως πουλάει

κι είναι ακόμα πιο ωραία

από τότε πού ταν νέα

τις προάλλες την κοιτάζει

ένας εικοσιπεντάρης

μα στα μάτια της φαντάζει

σα να είναι πενηντάρης

για τον άντρα τα 23

είναι τρίτη ηλικία

λέει για να τον πειράξει

και λιγάκι να τον φτιάξει

η τεκνατζού ξανάρχεται

κι ανοίγουν τα σχολεία

διακόπηκε η κατάληψη

τέρμα κι η απεργία

η τεκνατζού ξανάρχεται

σχολάει η χορωδία

δεν έχει ο πόθος όρια

κι η αγάπη ηλικία

κι ο τεκνατζής ξανάρχεται

και στη ζωή κυλιέται

στο ύψος πάντα άρχεται

γι αυτό πολλά μη λέτε

Είσαι μόνο ό,τι κερδίσεις

Τα γεράκια κάτι κάναν
τ αλμυρά νερά γλυκάναν

στο αρχαίο το βαγόνι

ήλιοι πρωινοί και χιόνι

το σαντάλι έμεινε κάτω

μέτρο του ύψους το Σαββάτο

απ το χρόνο και τ αλάτι

φαγωμένο το κανάτι

σαν ξεδιπλωμένο πέπλο

και αόρατο γιλέκο

μυστικό ξημέρωμά σου

δε με πιάνει η ματιά σου

ίση ευλάβεια και πλήξη

όνειρα που μού χουν λείψει

βήμα αθόρυβο στ αστέρια

τριανταφυλλένια χέρια

όνειρο επουλωμένο

με μια θλίψη ερωτευμένο

πρέπει για να ορθοποδήσεις

άγνοια να ομολογήσεις

κι αν της λες πως σου χρωστάει

η ζωή πάντα γελάει

κι αν της πεις να σου χαρίσει

πιο πολλά θα σου στερήσει

κι αν στ αλήθεια σου χρωστάει

δανεικά δε σου γυρνάει

κι ούτε δίνει εξηγήσεις

είσαι μόνο ό,τι κερδίσεις

Σαν μια Ολυμπιάδα

Αυτό που λένε όλοι, εδώ και κάποιους μήνες

πως έχουν φύγει έξω, τα πιο λαμπρά μυαλά

λιγάκι μας πληγώνει εμάς τους ντερτιλήδες

που κτίζουμε γεφύρια και σκέπαστρα αρτινά

μα λέμε: «δε βαριέσαι, μακάρι να πετύχουν

παιδιά αυτού του τόπου, να λάμψουν μακριά»

χαρές και ευκαιρίες μεγάλες να τους τύχουν

και να ναι μυαλωμένα μαζί και τυχερά

δεν είναι η ανεργία αυτό που εδώ ματώνει

αυτό που μας στοιχειώνει εδώ και μας κεντά

είναι η πανωλεθρία που μια ψυχή βιώνει

να μην μπορεί να εκφράσει αυτό που την πονά

η μια γενιά ασκουμένων δίνει νωρίς στην άλλη

της γνώσης τη σκυτάλη και πάει για ρακί

δάσκαλοι γίνονται όλοι με εμπειρία μεγάλη

μα αέρας είναι η γνώση, αν δεν εφαρμοστεί

εδώ μαθαίνεις κάτι και θέλεις να εφαρμόσεις

τη γνώση σου σε κάθε αξία πιθανή

μα γρήγορα το νιώθεις πως αν δεν μεταδόσεις

αυτό που έχεις μάθει, γρήγορα θα χαθεί

δάσκαλοι γίνονται όλοι, σχεδόν μισή Ελλάδα

τη γνώση μεταφέρει στην άλλη τη μισή

κι έτσι κυλάει ο χρόνος σαν μια Ολυμπιάδα

που δίνει η Ελλάδα χρυσό στο θεατή 

Δημόσιο οχυρό

Photo: blog.iso50.com

Πρέπει να ξύπνησα νωρίς το πρωί

 είχα πλαγιάσει να ξεφύγω από εφιάλτη

παραμιλούσα και διψούσα πολύ

μια νοσοκόμα μου αποσήκωσε το μάτι

χάπια στο στόμα και αφροί στο νερό

τουίνκ σακάκι φανελένιο παντελόνι

κάτι παράξενο κυλά στον ορό

κάποιος παράξενος γιατρός με σιμώνει

μοιάζει το σκέπασμα με χιόνι βαρύ

και το θερμόμετρο με .άδειο σιφόνι

γιατροί ασκούμενοι και μια αναλαμπή

αδρεναλίνη βουτηγμένη στη σκόνη

θα είναι σούρουπο, ή μια χαραυγή

αντιληπτή όταν θα γίνει η φυγή μου

απαρατήρητοι γυρνούν οι τρελοί

γι αυτό μ αρέσει τραγικά η εποχή μου

δημόσιο πρόσωπο, δημόσιο κενό

κάποιος εκφωνητής την ώρα αναγγέλλει

που θα παρθεί κάθε δημόσιο οχυρό

βρώμικο δάχτυλο γεμάτο με μέλι

σαν σαστισμένος απ τον τρόμο λαγός

μπροστά στα φώτα τα βαριά αυτοκινήτου

από πεποίθηση σχεδόν ουραγός

οπισθοφύλακας μυαλού ακινήτου

Γλυκό πουλί των γηρατειών

Τι το ήθελες λοιπόν και ένα δεύτερο λίφτινγκ στο καπάκι και μάλιστα στα εβδομηντα-φεύγα σου χρόνια βρε κατακαημένε Σίλβιο; Δεν θα ταν δηλαδή πιο καλά για σένα να περάσεις για λίγο συνειδητά στο περιθώριο, ώστε να γευθείς από εκεί όλες τις χαρές μιας ζωής χωρίς μεγάλες προσδοκίες, άγχη και σκοτούρες; Γιατί εγώ σου λέω πως άντε και σήμερα κέρδισες σε εμφάνιση περίπου δέκα  χρόνια ακόμα, και πως τώρα θα δείχνεις πια κοντά στα 65. Και τι έγινε λοιπόν; Μία ή άλλη είναι. Γιατί μη μου πεις ότι θα είναι όμορφα, τώρα που οι άλλοι θα συνεχίσουν να έχουν απαιτήσεις από εσένα; Οι πρώην και νυν γυναίκες σου, οι υπάλληλοί σου, οι πολίτες της χώρας σου; Το αντέχεις ακόμα αυτό βρε θηρίο; Αχ βρε Σίλβιο, δεν ξέρω τι σου λένε οι σύμβουλοί σου, αλλά εγώ νομίζω ότι τελικά πας γυρεύοντας, για να το κτυπήσεις το κεφάλι σου στον τοίχο.. Γιατί, να το ξέρεις Σίλβιο, πως τα γηρατειά , έρχονται μόνο μια φορά στη ζωή. Και πως κάποτε θα λες με δάκρυα και πόνο, αλλά θα είναι πια αργά: Αχ! νά ταν τα γηρατειά δυο φορές!

Γλυκό πουλί της νιότης (Τενεσί Ουίλιαμς)

Ένα από τα πιο σημαντικά, και συνάμα πιο δύσκολα έργα του Τενεσί Ουίλιαμς, το οποίο μάλιστα έχει ανεβεί  ελάχιστες μόνο φορές στις ελληνικές σκηνές, παρουσιάζεται αυτές τις ημέρες στο Βασιλικό Θέατρο Θεσσαλονίκης.

Είναι το περίφημο «Γλυκό πουλί της Νιότης»  ένα έργο σκληρό και ανέλπιδο που πραγματεύεται την αδυναμία δύο ανθρώπων να προσαρμοστούν στην ωμή και βίαιη  πραγματικότητα και να αντιμετωπίσουν το χρόνο.

Όπου υπάρχουν άνθρωποι υπάρχει και ένα ρολόι για να ξεδιπλώνει το βαρύ ίσκιο του χρόνου, αφήνει να εννοηθεί ο συγγραφέας, που πλάθει μια ηρωίδα, όπως η ξεπεσμένη σταρ του κινηματογράφου Αλεξάντρα ντελ Λάγκο, για να μιλήσει για την απώλεια της νιότης, για τις ψυχές που χάνονται μέσα στα φάρμακα, το αλκοόλ και τους τεχνητούς παραδείσους, για τα φθαρμένα οράματα, τα σαθρά υποστηρίγματα και την ψευδή ασφάλεια που προσφέρουν οι προσωπικές αυταπάτες. Στο πλευρό της Αλεξάντρας βρίσκεται  από ένα παιχνίδισμα της τύχης ένας νεαρός και φιλόδοξος ηθοποιός ο Τσανς Ουέιν, ο οποίος επιστρέφει μαζί της στην πόλη όπου γεννήθηκε για να τακτοποιήσει κάποιους ανεξόφλητους λογαριασμούς με το σκοτεινό παρελθόν του.

Η προσγείωση όμως και των δυο τους σε μια παγερή και βίαιη πραγματικότητα, όπου κυριαρχούν άγριες συνθήκες φυλετικού μίσους, θάνατος, δίψα για εκδίκηση και οργή είναι σκληρή και απότομη. Ενώ το βήμα τους, σχεδόν μετέωρο και οριακό, αντικατοπτρίζει τον πανικό που τους κυριεύει απέναντι στο χρόνο που κυλάει και αφήνει τα σημάδια του, καταλύοντας  στο διάβα του όνειρα και προσδοκίες.

Αν σημειώσουμε ότι πρόκειται για ένα έργο που χωρίς υπερβολή λεηλατήθηκε και λογοκρίθηκε άγρια, από εκδότες, παραγωγούς και σκηνοθέτες, ένα από τα ενδιαφέροντα στοιχεία της συγκεκριμένης παράστασης, που αξίζει να αναφέρουμε, είναι ότι βασίζεται σε μια αρκετά πρωτότυπη εκδοχή του πρωταρχικού υλικού που πλησιάζει μάλιστα όσο καμιά άλλη αυτή που υπέγραψε και εξέδωσε το 1959 ο ίδιος ο συγγραφέας.

Η μικρή μας πόλη (Θόρντον Ουάιλντερ)

Ο αφηγητής του έργου «Η Μικρή μας Πόλη», μας ενημερώνει σχετικά νωρίς ότι πρόκειται να παρακολουθήσουμε ορισμένα μόνο στιγμιότυπα από την καθημερινή ζωή σε μια μικρή αμερικανική κοινότητα, που θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε πόλη σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Σε ένα τόπο όπου μια φορά το χρόνο γιορτάζεται το φιλί κι όπου οι εποχές εναλλάσσονται με τρόπο διακριτό και ευανάγνωστο, μετατρέποντας ,μ έναν περίεργο αυθορμητισμό, την κάθε φυσική οντότητα σε ένα μικρό μνημείο ιστορικής παρουσίας και μνήμης. Είναι όμως αρκετή η καθημερινότητα για να δικαιώσει το νόημα μιας ολόκληρης ζωής; Στο ρητορικό αυτό ερώτημα, οι νεκροί χαρακτήρες του συγκεκριμένου  έργου τοποθετούνται καταφατικά, όντας πια απογαλακτισμένοι από τη βαρύτητα μιας κοπιώδους και εξαντλητικής διαδρομής.

Η ανθρώπινη φύση καταβυθίζεται σχεδόν νομοτελειακά μέσα στην άγνοια και την τυφλότητα, αδυνατώντας να αποτιμήσει τα ανεκτίμητα των πιο μικρών συμβάντων της καθημερινής μας ζωής, αποφαίνεται ο Θόρντον Ουάιλντερ, συγγραφέας του πολυβραβευμένου έργου «Η Μικρή μας Πόλη» .Και  ξετυλίγοντας το κόκκινο κουβάρι της συνειδητοποίησης που δένει μεταξύ τους μόνο αυτούς που πλέον καταλαβαίνουν τα πάντα επειδή πια δεν είναι ορατοί από κανέναν, επιχειρεί να φτάσει μέσα από τον δύσβατο δρόμο της απλότητας και της λιτότητας σ ένα ξεκάθαρο δια ταύτα.

Παρακολουθούμε, λοιπόν, μια συγκινητική και ευαίσθητη ιστορία χωρίς υπερβολικές κορυφώσεις, εντάσεις ,και δραματικές ακμές, που ξεδιπλώνεται μέσα από τη σχέση δυο παιδιών, της Έμιλι και του Τζωρτζ και γινόμαστε μάρτυρες ενός υπέροχου φεγγαρόφωτου, μιας μικρής γιορτής, στη χάση και τη φέξη, κι ενός γάμου, που θέλει και δε θέλει να ολοκληρωθεί, τηρώντας μια σύγχρονη παράδοση. Η φυσική ομορφιά του τοπίου αναδύει μυρωδιές και αρώματα μέσα από την μαγική παντομίμα των χαρακτήρων.

Μια Πολωνή φέρνει στον κόσμο το παιδί της, την ώρα που μια κατσίκα τα τινάζει και μια κοπέλα πεθαίνει ενώ είναι ακόμα νέα. Ο γιατρός της μικρής πόλης που φοβάται να ταξιδέψει για να μη δοκιμάσει κατά την επιστροφή του την πικρή αίσθηση του να μην τον χωράει πια ο τόπος του. Η καλοκάγαθη αφέλεια του μικροεκδότη που «βαράει καμπάνα». Χώμα και νερό που γίνονται λάσπη. Ποιο νά ναι όμως τελικά το μέλλον της ανθρώπινης ύπαρξης μπροστά στον μεγάλο καταλύτη που λέγεται θάνατος;

Αυτής της μόνης απόλυτης βεβαιότητας που περιμένει απ όλους να κατανοήσουν και να γευθούν τη στιγμή που περνάει οριστικά και αμετάκλητα για να εξοβελίσουν έτσι το φόβο της φθοράς και της απουσίας; Τι απαντά ο Ουάιλντερ; Πως είναι η αυτοδύναμη και ανεξάρτητη προσέγγιση της πεμπτουσίας της ζωής,  δηλαδή των στιγμών που σβήνουν φευγαλέα και ατεκμηρίωτα..  Τόσο απλό, σχεδόν ανέφικτο.

Το έργο «Η μικρή μας πόλη» του Θόρντον Ουάιλντερ σε μετάφραση Σταμάτη Φασουλή και σκηνοθεσία, Γιάννη Βούρου, ανεβαίνει αυτές τις ημέρες στην κεντρική σκηνή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος.