Η Ανάκριση (Πέτερ Βάις)

Μέσα από το έργο του με τίτλο «Η Ανάκριση» ο Πέτερ Βάις εξαπολύει ένα δριμύ κατηγορώ κατά του ναζισμού και του φασισμού, ιδεολογίες για τις οποίες ο δάσκαλός του, Μπέρτολτ Μπρεχτ, είχε διατυπώσει την άποψη ότι αποτελούν τις πιο επιθετικές, ωμές και κυνικές εκφράσεις του καπιταλισμού.

  Βρισκόμαστε σε μια λιτή και απέριττη αίθουσα δικαστηρίου, εκεί όπου ένας ανακριτής προσπαθεί να συλλάβει το μέγεθος της ανθρώπινης θηριωδίας. Από τη μια πλευρά υπάρχουν μερικοί επιζήσαντες από τα κολαστήρια των ναζί που εξιστορούν τις πιο τραυματικές εμπειρίες τους με θάρρος και αξιοπρέπεια, ενώ από την άλλη ορισμένα βασικά στελέχη του στρατοπέδου συγκέντρωσης Άουσβιτς, που αντιπαρέρχονται τις όποιες κατηγορίες τους αποδίδονται, εκφράζοντας την άποψη ότι  απλώς εκτελούσαν διαταγές και εφάρμοζαν τους υπάρχοντες νόμους. Απόντες από την αίθουσα του δικαστηρίου, οι μεγάλοι  χρηματοδότες του ναζισμού, οι παραδοσιακές πολυεθνικές της εποχής, ο σύνδεσμος των Γερμανών βιομηχάνων, ελβετικές τράπεζες και αμερικανικοί κολοσσοί, που συνεχίζουν μέχρι και σήμερα να κερδοσκοπούν ανεξέλεγκτα. Απόντα και τα υψηλόβαθμα γρανάζια του εγκληματικού μηχανισμού: πολιτικοί, στρατιωτικοί, επιχειρηματίες, επιστήμονες που είτε αμνηστεύτηκαν είτε διέφυγαν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες για να διαδραματίσουν λίγο καιρό αργότερα ορισμένοι από αυτούς  ρόλο συμβούλων στο πλευρό των πιο στυγνών δικτατόρων της Λατινικής Αμερικής.

Και στο κέντρο όλων αυτών μια αλήθεια που αρνείται πεισματικά να δείξει το ξεκάθαρο πρόσωπό της. Ανάμεσα από τα θύματα, που προκειμένου να επιβιώσουν, αποστασιοποιήθηκαν από κάθε είδους συλλογικότητα ή κοινή δράση και τους θύτες που κρύφτηκαν πίσω από τον μαύρο τοίχο της συλλογικής ευθύνης, τα ερωτήματα που προβάλλουν είναι αδυσώπητα και ενοποιούν τον ιστορικό χώρο του τότε με το σήμερα με έναν τρόπο που καταλύει κάθε μορφή εφησυχασμού και παραίτησης.

Οι φωτισμοί της παράστασης αξιοποιούνται καταλυτικά, λειτουργώντας ως αναπόσπαστο μέσο διατύπωσης μιας ξεκάθαρης σκηνοθετικής άποψης. Οι ερμηνείες είναι μπρεχτικές, δεν αποζητούν την εύκολη συγκίνηση και την ταύτιση, αλλά την παραγωγή σκέψης και ηθικής. Οι χαρακτήρες ξεδιπλώνουν τις πολύπλευρες πτυχές τους και διχάζουν κάποιες στιγμές το κοινό που παραμένει φορές φορές ανεκπαίδευτο μπροστά στις θεατρικές συνθήκες. Ακόμα όμως και αυτό κρύβει μια ξεχασμένη και γοητευτική αθωότητα.

Πρόκειται για ένα εμβληματικό και άκρως επίκαιρο έργο-ντοκουμέντο, το οποίο από το 1965 που γράφτηκε μέχρι και σήμερα έχει εμπνεύσει εκατοντάδες σκηνοθέτες να το αναπαραστήσουν με πολλούς διαφορετικούς και εναλλακτικούς τρόπους.

Η Ανάκριση, πραγματεύεται κυρίως το θέμα της ατομικής και κοινωνικής ενοχής και ευθύνης πατώντας πάντοτε πάνω σε αδιάσειστα στοιχεία του παρελθόντος.

Αυτή την περίοδο το έργο «Η Ανάκριση» ανεβαίνει στο θέατρο «Εγνατία» στη Θεσσαλονίκη  σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη και τον Κώστα Καζάκο επικεφαλής ενός εξαιρετικού καστ ηθοποιών και συντελεστών.