Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2015

Ο Γιος του Σαούλ (ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ)

Νέες ταινίες. Ασφυξία, άπνοια και αποξένωση. Απελπισία, αποκτήνωση και απόγνωση. Η αιώνια ακίνητη, αγαλματένια εικόνα του Άουσβιτς παραμένει μέσα στα χρόνια ο συμβολισμός του διαρκούς πόνου και του ανελέητου παραλογισμού. Οι σύγχρονοι φασίστες, ήρωες της μαυροφορεμένης επανάστασης, που δεν υποστέλλουν το λάβαρο της κουλτούρας του θανάτου, κάπου ξώφαλτσα θα ακούσουν κάτι για την ταινία του Νέμες και θα την παρακάμψουν. Από τους υπόλοιπους, οι περισσότεροι μάλλον δεν θα θελήσουν  να τη δουν επειδή πιθανώς θα έχουν ακούσει ότι είναι  δυσάρεστη και ενοχλητική. Όμως, η ταινία, υπάρχει και παίζεται ήδη σε επιλεγμένους κινηματογράφους και αποσπά διθυραμβικές κριτικές για τη σκηνοθετική της ωριμότητα και την πρωτοτυπία της αφηγηματικής της γλώσσας. 
Ο Λάζλο Νέμες στην πρώτη του κινηματογραφική δουλειά δεν προσεγγίζει το υλικό του με τη νοοτροπία μιας ακόμη μαρτυρίας για το ολοκαύτωμα. Θέλει να μιλήσει μέσα από μια νέα κινηματογραφική γλώσσα για τις αντιδράσεις των ανθρώπων που αισθάνονται ήδη νεκροί, κι όχι να μας εκθέσει άλλο ένα αντιπολεμικό δράμα. Άλλωστε,  η κληρονομιά των προκατόχων του είναι πραγματικά άφθαρτη διότι είναι μυθική.


 Φανταστείτε ότι ο Ούγγρος σκηνοθέτης πολύ σπάνια μετακινεί την κάμερα του από το σώμα του Σαούλ, ενός Εβραίου που επιλέγει να ζήσει τις τελευταίες ώρες της ζωής του αναζητώντας κάποιο τρόπο για να προσφέρει μια πραγματική ταφή σε ένα παιδί που ισχυρίζεται ότι είναι δικό του. Τον ακολουθεί σε όλες του τις διαδρομές χωρίς να τον κρίνει. Γι αυτό και η εικόνα του γκριζοφορεμένου τύπου με το χαμένο βλέμμα  είναι χαραγμένη σε κάθε πλάνο της ταινίας σε κάθε γραμμή του σεναρίου. 

Στο παρασκήνιο, τα κρεματόρια σε πλήρη λειτουργία ετοιμάζονται να ακυρώσουν την ανθρώπινη ζωή. Στο φλουταρισμένο μεσοδιάστημα,  οι μελλοθάνατοι, άνθρωποι χωρίς περίγραμμα, σε συνεχή κατάσταση πανικού, να τρέχουν ασταμάτητα δεξιά και αριστερά για να καθαρίσουν τους φούρνους, να μαζέψουν τα υπάρχοντα, να μεταφέρουν τα πτώματα. Και κάπου κάπου να γίνεται ένα μικρό διάλειμμα για να μπορέσει ο ένας να εκθέσει την τελευταία του επιθυμία στον άλλο. Τότε καταλαβαίνει κανείς πόσο σημαντικό ήταν  για αρκετούς  να αφήσουν κάποιο τεκμήριο της θηριωδίας  για το μελλοντικό άνθρωπο. Ξαφνικά η γαλήνη κόβεται βίαια, από το χέρι μιας μοίρας που είναι αποφασισμένη να γράψει ιστορία. 
 Οι φυλακισμένοι ξαναρχίζουν να τρέχουν από εδώ κι από εκεί ανταλλάσοντας μεταξύ τους κάποιες προτάσεις που μοιάζουν με απόπειρα ανθρώπινης επικοινωνίας.


Στην εκθαμβωτική δυστοπία που έκτισε ο Νέμες το σκοτάδι είναι διαρκές, η στρατιωτική γεωμετρία θηριώδης, ο πληθυσμός του Άουσβιτς ένα πολυφυλετικό χωνευτήρι. Η αποξένωση μοιάζει πλήρης σε ένα μέρος όπου οι φλόγες  φαντάζουν περισσότερο γήινες και περισσότερο αληθινές από τους ίδιους τους ανθρώπους. Και ο θάνατος τελικά είναι μια διέξοδος, που ωστόσο φοβίζει, μέχρι και την τελευταία στιγμή.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου