ΜΠΟΪΚΟΤΑΖ: Ή το τσιγάρο ή εμείς!

Οργιάζουν τις τελευταίες ώρες οι φήμες περί επικείμενης ανακοίνωσης του υπουργού υγείας για άρση του μέτρου περί απαγόρευσης καπνίσματος στους δημόσιους χώρους για τα επόμενα τρία χρόνια, λόγω κρίσης. Ίδωμεν.
Μάλιστα, αρκετοί καταστηματάρχες, μέσα σε θριαμβευτικό κλίμα, αρχίζουν ήδη να βγάζουν τα τασάκια τους στα τραπέζια και να ανακοινώνουν στους θαμώνες ότι μπορούν να καπνίσουν ανενόχλητα, χωρίς την απειλή προστίμων ή άλλων διώξεων. Κρίμα, γιατί ο κόσμος είχε αρχίσει σιγά σιγά να προσαρμόζεται. Οι επιχειρηματίες όμως δεν το ήθελαν αυτό. Και η παραγωγική τάξη που εκφράζει την απουσία παραγωγικότητας στη χώρα μας, φαίνεται ότι είναι παντοδύναμη.
Προσωπικά έγινα μάρτυρας μιας τέτοιας σκηνής και ήταν πραγματικά σοκαριστικό, να βλέπει κανείς τις σερβιτόρες να απλώνουν επιδεικτικά τα τασάκια στα τραπέζια και να ανάβουν πρώτες το τσιγάρο για να εμψυχώσουν και τους υπόλοιπους να ακολουθήσουν.


Πρόκειται για μια οπισθοχώρηση που αν ολοκληρωθεί θα πλήξει ανεπανόρθωτα την ελάχιστη αξιοπιστία μιας κυβέρνησης, που δήθεν προσπαθεί να οργανώσει την οικονομία σε μια νέα βάση. Θα αποτελέσει την αποθέωση του λάθος μηνύματος στο εσωτερικό της χώρας κι ένα κλείσιμο του ματιού σε όλους αυτούς που εδώ και χρόνια συμβάλλουν με τις νοοτροπίες και τις πρακτικές τους στην παραγωγική καθίζηση της χώρας. Πάνω απ όλα όμως θα είναι μια περίτρανη απόδειξη ότι κάθε αλλαγή ήταν προσχηματική κι ότι παραμείναμε σαν λαός απαραλλάκτως ανώριμος, παρά τα θρυλούμενα περί μαθημάτων και εξέλιξης.

Αν για τους καπνιστές λοιπόν το τσιγάρο αποτελεί απαράβατη επιλογή, για τους μη καπνιστές η αποφυγή του καπνού πρέπει να μετατραπεί σε μονόδρομο.

Ακόμα κι αν χρειαστούν να διακόψουν κοινωνικές σχέσεις, να χαλάσουν γάμους, να θίξουν συμφέροντα. Πρέπει να βρούνε τρόπο να ακουστούν, να ξεθαρρέψουν, να βγουν από το καβούκι της μοιρολατρίας. Να παλέψουν για την υγεία τους. Από την άλλη όσοι δεν τους σεβάστηκαν έως σήμερα θα πρέπει να πληρώσουν το μικρό τους τίμημα με πρώτους απ όλους τους ιδιοκτήτες καφετεριών και εστιατορίων.

Αυτοί λοιπόν που με την πρόσφατη ανταρσία τους ξεσκέπασαν την γύμνια του αθεράπευτα λαϊκιστή βασιλιά, πρέπει να πληρώσουν τα πρόστιμα που τους χαρίζει το κράτος σε απώλεια εσόδων από μη καπνιστές. Συνεπώς το μποϋκοτάζ είναι μονόδρομος για κάποιον που σέβεται τον εαυτό του και βλέπει ότι γίνεται αντικείμενο ρατσιστικής συμπεριφοράς και διακρίσεων.

Αν το κατοχυρωμένο λοιπόν δικαίωμα στην υγεία δεν είναι αναγνωρίσιμο, πρέπει να επιβληθεί με δυναμικό και αποφασιστικό τρόπο η εφαρμογή του από τους πολίτες που θίγονται από την αδυναμία μιας κυβέρνησης να επιβάλλει ένα μέτρο κόντρα στις επιθυμίες ενός κοινού που δεν ενηλικιώθηκε ποτέ.

Η προφητεία του καπνού!

Παραδέχομαι ότι μάλλον βιάστηκα να καταλήξω στο αυτονόητο της απάντησης. Ότι δηλαδή ναι ο Έλληνας δεν χρειάζεται την απειλή κάποιων αυστηρών κυρώσεων για να συνετιστεί και να μην καπνίζει δίπλα στο παιδί του μέσα στο αυτοκίνητο. Έρχεται όμως φουριόζα η πραγματικότητα για να με διαψεύσει θριαμβευτικά. Εξάλλου, αποκτάς πάντα πιο κοφτερό μάτι όταν πρέπει να λύσεις τέτοιου είδους απορίες και θυμάσαι ξανά πως είναι να παρατηρείς αντί να κοιτάζεις άσκοπα και ανεστίαστα στο γεμάτο πράγματα και ανθρώπους κενό.

Θα σκεφτόταν λοιπόν κανείς ότι στην πραγματικότητα η αυστηρή εφαρμογή των διατάξεων μιας άτεγκτης νομοθεσίας είναι αρκούντως ικανή για να προστατέψει τα ελληνόπουλα από τους ανεύθυνους γονείς τους. Μόνο όμως εντός του τροχοφόρου, συμπληρώνω, δηλαδή εντός ενός αυστηρά περιορισμένου πλαισίου.

Τι συμβαίνει όμως στους εσώτερους χώρους των ελληνικών σπιτιών, όπου οι γονείς συνταγματικά μπορούν αν κάνουν ότι τους καπνίσει; που με το ένα χέρι μπουκώνουν τα παιδιά τους με φαγητό και αγάπη και με το άλλο τα εισάγουν σε μια συνήθεια που αργά ή γρήγορα οδηγεί σε προβλήματα υγείας, υποβάθμιση του τρόπου ζωής και πρόωρο θάνατο; Τι συμβαίνει όταν τα παιδιά ακούνε όλα αυτά τα περί απόλαυσης, τρόπου ζωής και φανατικής συνήθειας, που δεν είναι εθισμός αλλά επιλογή;

Χαμογελάω πικρά κάθε φορά που ακούω γονέα καπνιστή να κινδυνολογεί για τις συνέπειες του καπνού, αποτρέποντας το παιδί του με το τσιγάρο αναμμένο στο χέρι. Όμως αγανακτώ πραγματικά όταν του επιτίθεται με σφοδρότητα όταν το πιάνει στα πράσα να καπνίζει. Τότε αποδεικνύεται ότι μάλλον εκείνη η προσχηματική συμβουλή που ειπώθηκε για να ειπωθεί πριν από μερικά χρόνια δεν έπιασε τόπο, αντίθετα υπερίσχυσε στην ψυχολογία του παιδιού η εικόνα του γονεϊκού προτύπου που εξωραΐζει με τη σημαντικότητά του κάθε βλαβερή πράξη.

Έτσι, είναι ηλίου φαεινότερο ότι φθάνοντας στην κρίσιμη εφηβεία ένας παρθένος οργανισμός που κατανάλωσε σύννεφα καπνού κατά τη διάρκεια της ενηλικίωσής του έχει εθιστεί τόσο βιολογικά όσο και συμβολικά. Βιολογικά για ευνόητους λόγους. Επειδή μοιράζεται τον καπνό της μητέρας του από την διαδικασία ακόμα της κύησης. Συμβολικά επειδή η εικόνα του καπνιστή ήταν πάντα αυτονόητη μέσα στο σπίτι όσο το κυριακάτικο τραπέζι ή η επίσκεψη κάποιων συγγενών.
Έτσι λοιπόν, οι γονείς συνηγορούν και συντάσσονται άθελά τους με τις υπόλοιπες δυνάμεις της επικοινωνίας που φέρνουν κάθε χρόνο στα ταμεία των καπνοβιομηχανιών χιλιάδες νέους πελάτες.

Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, είναι οι άνθρωποι του θεάματος και δυστυχώς το σινεμά που πρωτομαθαίνουν στους ανθρώπους ότι το να καπνίζουν τους κάνει να δείχνουν λιγότερο ανιαροί, και περισσότερο όμορφοι, γοητευτικοί και μυστηριώδεις. Τους ενσπείρουν έτσι την αρχική επιθυμία. Με πιο εκλεπτυσμένες προσεγγίσεις, οι διανοούμενοι ενδυναμώνουν περαιτέρω τη συναρπαστική μυθολογία του καπνού και των καταχρήσεων . Συντροφιά τους, εκτός από μοιραίος, φαίνεσαι και έξυπνος άμα καπνίζεις. Τέλος οι γονείς με την αγάπη και την φροντίδα που περιβάλλουν κάθε πράξη τους αναλαμβάνουν το τελευταίο και πιο πρακτικό σκέλος του εγκλήματος. Με αυτούς το απτό γίνεται εξαιρετικό φιλικό, προσηνές και οικείο. Έτσι, καθιστώντας λιγότερο τρομακτική και επικίνδυνη την δοκιμασία της εμπειρίας, εναποθέτουν το τσιγάρο στα δάχτυλα των παιδιών τους, τα οποία στη συνέχεια απλώς δρομολογούν με πάθος θεολογικό μια καταχωνιασμένη προφητεία.

Οι πίπες του Θ. Μικρούτσικου

«Δεν πρόκειται να πατήσω σε μαγαζί που δεν μου επιτρέπεται το κάπνισμα, ακόμα και αν ήταν αγαπημένο μου στέκι ως τώρα. Δεν δίνω σε κανένα το δικαίωμα να με σώσει» απαντούσε μόλις λίγες ημέρες πριν ο Θάνος Μικρούτσικος, αντιδρώντας στις προθέσεις της κυβέρνησης να επιβάλλει την εφαρμογή του μέτρου απαγόρευσης καπνίσματος στους κλειστούς δημόσιους χώρους.

Ο καλός Έλληνας συνθέτης βέβαια δεν είπε ολόκληρη την αλήθεια. Ότι δηλαδή η ελληνική πολιτεία έχει όχι μόνο κάθε δικαίωμα αλλά και την υποχρέωση να σώσει τόσο από τον δικό του καπνό όσο και από των υπολοίπων θεριακλήδων τους παθητικούς καπνιστές, μια από τις μειοψηφίες που ο ίδιος προφανώς αρνείται να αναγνωρίσει πόσο μάλλον να υψώσει τα στήθη του για να υπερασπιστεί. Άλλωστε, αυτούς προστατεύει το μέτρο και όχι τους καπνιστές.
Ένας λοιπόν από τους στυλοβάτες του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, αντέδρασε σαν ενοχλημένο παιδί μπροστά σε ένα μέτρο που έστω και αργοπορημένα έρχεται για να αναγνωρίσει το δικαίωμα στην υγεία ως ισοδύναμο αν όχι πιο θεμελιώδες από εκείνο της απόλαυσης. Ένα μέτρο που προάγει το σεβασμό στον συνάνθρωπο, άρα και τον Πολιτισμό!-
Και είναι πραγματικά λυπηρό να ακούς τέτοια πράγμα από το στόμα ενός ανθρώπου του πνεύματος.
Τέτοια πρωτοφανή έλλειψη ευαισθησίας για το κοινωνικό σύνολο από έναν λυρικό συνθέτη, που αποτελεί έγκριτο μέλος μιας γενιάς ευαισθητοποιημένων καλλιτεχνών που πρωτοστάτησε στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και που τώρα εξαντλεί τις δημοκρατικές της ευαισθησίες σε άσφαιρα πυρά, και μνημεία ανωριμότητας, ειλικρινά, δεν την περίμενα.
Βέβαια, στην πραγματικότητα τέτοιες απόψεις, έλκουν την καταγωγή τους σε μια ελιτίστικη κουλτούρα ενώ δεν απηχούν τίποτα περισσότερο ή λιγότερο από την πολιτισμένη εκδοχή της “πάρτης” μας. Αυτής που φανερώνει ότι η επαναστατική και η φιλάνθρωπη δράση κάποιων ανήσυχων ανθρώπων εξαντλείται τελικά στο πλαίσιο ανώδυνων και ευκαιριακών επικοινωνιακών παρεμβάσεων, που ενισχύουν την εικόνα τους χωρίς να τροποποιήσουν άμεσα την δημιουργική τους ρουτίνα ακόμα και αν μια τέτοια οπισθοχώρηση θα ενδυνάμωνε το γενικό καλό. Γιατί τελικά ωραίες είναι και οι συναυλίες για κοινωνικά θέματα και ακόμα πιο γοητευτική στυλιστικά η εικόνα του δημιουργού με την πίπα στο στόμα, αλλά πρέπει επιτέλους κάποια στιγμή σ αυτή τη χώρα να παρατήσουμε τις πίπες και να αναλάβουμε τις ευθύνες μας.

Βέβαια, η παρέμβαση Μικρούτσικου είχε και μια άλλη διάσταση. Την επανεμφάνιση των διανοουμένων στο προσκήνιο, μετά από χρόνια αφωνίας και αναντίδραστης οπισθοχώρησης μπροστά στη λαίλαπα της κατεδάφισης των κοινωνικών δικαιωμάτων που προηγήθηκε. Δε λέω, κάτι είναι κι αυτό. Τα παλικάρια τελικά δεν έχασαν τη φωνή τους εντελώς. Μιλάνε ακόμα.
Προσωπικά, άλλωστε, με ελάχιστες εξαιρέσεις, έπαψα εδώ και καιρό να πιστεύω στις ειλικρινείς προθέσεις των καλλιτεχνών που αναλαμβάνουν κάποιες κοινωνικές δράσεις. Είμαι της άποψης ότι δεν διαφέρουν και πολύ από τα αντίστοιχα φιλανθρωπικά γκαλά των ευκατάστατων κυριών, που αποτελούν επί της ουσίας ένα ξέπλυμα μαύρων και άραχνων ενοχών. Απλώς, οι μεν θέλουν να φωτογραφηθούν με τα πανάκριβα φορέματά τους, ενώ οι δε με τα πειστήρια της γοητείας του (πίπες και άλλα σύνεργα) ανά χείρας. Όλοι τους όμως εξυπηρετούν την δημόσια εικόνα τους, όσο μηδενιστικό και αν ακούγεται αυτό. Στην τελική, η παρέμβαση Μικρούτσικου προσκομίζει ένα καλό κι ένα κακό νέο. Το πρώτο είναι ότι ένας διανοούμενος βγήκε από την αφωνία του έστω και μ αυτή την αφορμή. Το δεύτερο είναι ότι τάχθηκε υπέρ του παραλογισμού που ενίσχυε τον αποκλεισμό και εξανάγκαζε εδώ και πολλά χρόνια χιλιάδες ανθρώπους να απέχουν από κάθε μορφή κοινωνικής ζωής και συγχρωτισμού προκειμένου να διαφυλάξουν την υγεία και την αξιοπρέπειά τους. Για τον κ. Μικρούτσικο προφανώς όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να μένουν στα σπίτια τους αν δεν πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτουν για την κοινωνική ευρρυθμία διαχρονικά οι καπνιστές.

Ο ΚΥΒΟΣ

Αυτός ο κύβος, τελικά, όπως, αποδείχθει
της ζαχαρίτσας των ψηφιακών ποιητών
μες τον καφέ της μοναξιάς τους δεν ερρίφθη
και δεν γλυκάθηκε η οσμή των χαρμανιών

αυτός ο κύβος, που σε πάει παρακάτω
χωρίς τη δύναμη, του αντίχειρα γλιστρά
μες της ψυχής μας την καιγόμενη τη βάτο
και μένει πάντα ανολοκλήρωτη η τροχιά

αυτός ο κύβος που σταλιά δε λογαριάζει
σε τίνος πλάτη θα σκουριάσουν τα καρφιά
σε χέρια άβουλα, με κωπηλάτη μοιάζει
πού χει δυο χέρια μαραμένα για κουπιά

αυτός ο κύβος, είναι η πρόφαση που κρύβει
ο μελλοθάνατος που ζει στη σιγουριά
ο άγριος Καίσαρας που το τσιγάρο στρίβει
μα το πετάει όταν φτάνει η φωτιά