Η κουλτούρα της εξάρτησης

Αν το κοινοβούλιο είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας κι αν ο πολιτικός κόσμος αρνήθηκε να προχωρήσει σε μια γενναία αυτοκριτική γιατί άραγε να πρέπει να το κάνουν οι πολίτες;

Η πυξίδα που χρησιμοποιώ συχνά για να κατανοήσω το που ακριβώς βρισκόμαστε και να συνειδητοποιήσω το τι συμβαίνει γύρω μας αυτή την περίοδο έχει να κάνει με το να προσπαθώ να καταγράψω τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουν την κατάσταση που βιώνουμε ορισμένοι άνθρωποι που κατ εμέ προκάλεσαν με τον τρόπο ζωής τους και με τη γενικότερη κοινωνική τους στάση τα προηγούμενη χρόνια. Και αυτοί, ευτυχώς, για την έρευνα, αλλά δυστυχώς για τη χώρα υπήρξαν πολλοί. Είναι οι μικροί πολιτικοί της καθημερινότητάς μας, αυτοί που δεν κατάλαβαν ποτέ με ποιον ακριβώς τρόπο επιβάρυναν τον Έλληνα φορολογούμενο με ένα δημόσιο χρέος δυσβάστακτο και εξαιρετικά απαιτητικό, επιρρίπτοντας την ευθύνη στα «μεγάλα ψάρια».

Ταυτόχρονα, προσπαθώ να καταλάβω σε ποια πνευμόνια ήταν εγκλωβισμένη τόση επαναστατικότητα, τόσος ριζοσπαστισμός, τέτοιο αναλυτικό πνεύμα, τόση έξαρση του συναισθήματος, και διάθεση για κινητοποίηση και συλλογικές μάχες, ευρωσκεπτικισμός, και αγανάκτηση, όταν το δανεισμένο χρήμα έρεε αβίαστα στην ελληνική οικονομία, όταν ο πλουτισμός και ο διορισμός στο δημόσιο ήταν για κάποιους εξαιρετικά εύκολος, όταν κανείς δεν ασχολούταν με την αυτοβελτίωσή του, την αξιοκρατία και την τήρηση των νόμων και φυσικά με το γεγονός ότι η χώρα παρήγαγε δέκα και κατανάλωνε είκοσι, στέλνοντας τον λογαριασμό της νέας φτώχειας στις επόμενες γενιές। Είναι διαφορετικά πρόσωπα τελικά, οι σημερινοί αγανακτισμένοι από όσους περιγράφω παραπάνω; Είναι διαφορετικοί από αυτούς που χρησιμοποίησαν κάποια πολιτική γνωριμία για να παρακάμψουν την νόμιμη οδό, είναι διαφορετικοί από αυτούς που συστηματικά φοροδιέφευγαν, είναι διαφορετικοί από αυτούς που χρημάτιζαν ή που αρνούνται και αρνούνταν να εφαρμόσουν νόμους, όπως, για παράδειγμα τον αντικαπνιστικό; Κατά ένα μεγάλο μέρος σίγουρα ναι.
Όχι, όμως, συνολικά.

Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα, ως αρχαία χώρα, με πολυκύμαντη ιστορική διαδρομή
υποφέρει από ένα έλλειμμα αυτάρκειας άρα και ανεξαρτησίας.
Κοιτώντας κανείς τον τρόπο με τον οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά στις τάξεις της οικογένειάς τους κι αργότερα κατά την ενηλικίωσή τους στο σχολείο, θα καταλάβει ότι αυτό το πνεύμα που κυριαρχεί στις διαπροσωπικές σχέσεις παράγει αλυσίδες εξάρτησης μεταξύ ανθρώπων και ομάδων με αιώνιο θύμα τη χειραφέτηση και την ελευθερία.

Για παράδειγμα, η καλλιέργεια έντονων καταναλωτικών συνηθειών υπήρξε για τους Έλληνες γονείς όχι μόνο ένα δείγμα αγάπης και αφοσίωσης προς τα παιδιά τους, αλλά και ένα τέχνασμα για να τα κρατάνε εσαεί συγκεντρωμένα γύρω τους. Έτσι, ο Έλληνας γονέας έμαθε στο παιδί του να είναι ετερόφωτο για να τον θυμάται και να το έχει κοντά του ώστε εκείνο να τον έχει ανάγκη και να τον επισκέπτεται για να τον χρησιμοποιεί. Αν ανάγουμε αυτή τη σχέση εξάρτησης, όπως εμφανίζεται στην καρδιά της πυρηνικής οικογένειας στην κλίμακα της οικονομίας, των κοινωνικών και διεθνών σχέσεων και των κοινωνικών δρώμενων, θα δούμε μια εμπεριστατωμένη εικόνα του ελληνικού προβλήματος . Έτσι, τα παιδιά είναι εξαρτημένα από τους γονείς τους, οι οποίοι είναι εξαρτημένοι από τους βουλευτές, οι οποίοι με τη σειρά τους είναι εξαρτημένοι από τους υπουργούς και τις κυβερνήσεις, που είναι εξαρτημένοι από τις αγορές και τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Με απλά λόγια διαθέτουμε έναν πληθυσμό που έχει βολευτεί μέσα στις δεσμεύσεις και τις εξαρτήσεις του και που θέλει απρόθυμα να αποτινάξει από τα φτερά του το ζυγό που του φόρτωσαν από τα παιδικάτα του, μέσα από νοοτροπίες και στερεότυπες αγκυλώσεις.

Για μένα προσωπικά όμως είναι ζήτημα τιμής να είναι η δικιά μας γενιά αυτή που θα ξεχρεώσει την επόμενη και θα βάλει τις βάσεις για μια χώρα εντελώς διαφορετική από αυτήν που διαθέταμε.

Πιθανότατα, όμως, για αρκετούς από τους συμπατριώτες μας η προηγούμενη ήταν μια αποδεκτή κατάσταση, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες ήταν όσοι βολεύτηκαν με τους καρπούς ενός άκοπου τρόπου ζωής που ακριβώς την ώρα που συντελούνταν ακύρωνε κάθε ανθρώπινη αξία, κάθε ιδανικό, κάθε όνειρο για κάτι διαφορετικό, άμβλυνε την ανθρώπινες αντιστάσεις, παρέδιδε το πνεύμα του στην υπηρεσία της αστόχαστης κατανάλωσης, της αναπαραγωγής και της υιοθέτησης μιας κουλτούρας αντιγραφών και παραγραφών.

Επίσης εξακολουθώ να πιστεύω πως και η αγανάκτηση από μόνη της όχι μόνο δεν αρκεί, αλλά είναι ικανή υπό προϋποθέσεις να πετύχει άλλο έναν καίριο αποπροσανατολισμό όταν δεν συνοδεύεται από πολιτικό σκεπτικό, θέσεις, υλοποιήσιμες προτάσεις και κυρίως γενναίες δόσεις αυτοκριτικής, γιατί αλίμονο αν θεωρούμε ότι έφταιξαν μόνο οι πολιτικοί για αυτό που μας συμβαίνει, οι πολιτικοί που εμείς αναδείξαμε να μας εκπροσωπούν και που τώρα καλούμαστε να τους ξεπεράσουμε για να πάμε παρακάτω.

Η Ελλάδα, χρειάζεται ένα όραμα και πιστεύω ότι αργά ή γρήγορα θα το αποκτήσει। Κι αυτό πιστεύω ότι πρέπει να είναι η πραγματική και πλήρης ανεξαρτητοποίησή της από την τρόικα και τα χρυσοπληρωμένα υποστυλώματα της.

Αλλά, για να συμβεί αυτό, είναι αναγκαίο να γίνει η χώρα αυτάρκης, να δανείζεται για να επενδύει και όχι για να καταναλώνει να εντρυφήσει στην έρευνα και την καινοτομία, να φτιάξει έναν υγιή δημόσιο τομέα, και μια οικονομία σοβαρή, εξωστρεφή και φιλόδοξη। Κυρίως, να επενδύσει στη γνώση και τον πολιτισμό, να αποκαταστήσει τις γέφυρες με την ροή της ιστορικής συνέχειας, να αποκτήσει αυτοεκτίμηση και μια νέα δική της ταυτότητα.

Μια Ελλάδα αυτάρκης και ανεξάρτητη δεν είναι τόσο μακρινή όσο ίσως νομίζουμε.
Απαιτεί, όμως, συστράτευση και σκληρή δουλειά, σοβαρότητα, οργάνωση και εφαρμογή των νόμων। Παράλληλα απαιτεί συλλογικότητες συμπαγείς και ανόθευτες από προσωπικά συμφέροντα και άγνοια। Η απαλλαγή από το βάρος των εισαγόμενων μέτρων και η επανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας δεν θα συμβεί, όμως, με υπεκφυγές και στείρες συλλογικότητες. Αλλά μόνο με γενναία βήματα και επώδυνες αλλαγές, εντός μας και εκτός μας, θα καταφέρουμε να απαλλαγούμε από τον εναγκαλισμό με τις αγορές που κάποτε ήταν τρυφερός, αλλά σήμερα είναι θανατηφόρος। Και τέλος, μόνο με απτά δείγματα γραφής, θα καταφέρουμε να απαλλαγούμε από ένα μεγάλο τμήμα του χρέους που σήμερα βαρύνει πέρα ως πέρα άδικα τις πλάτες των Ελλήνων πολιτών.