The Arrival (Shaun Tan)

Ένα από τα πιο ατμοσφαιρικά και μυστηριώδη βιβλία που κυκλοφορούν στην εκδοτική αγορά είναι το Graphic Novel του βραβευμένου εικονογράφου, Shaun Tan, με τίτλο «The Arrival.»

O συγγραφέας και σχεδιαστής του βιβλίου το αφιερώνει σε όσους αποφάσισαν να κάνουν το ταξίδι, χωρίς να υπολογίσουν το όποιο κόστος θα μπορούσε να απειλήσει  τις συμβατικές δεσμεύσεις τους.

Τη μαγευτική ατμόσφαιρα του σιωπηλού αυτού βιβλίου συνθέτουν τα εκπληκτικά, εξπρεσιονιστικά κάδρα του Shaun Tan, τα οποία εμπλουτισμένα από συνήθως παράξενες ανθρώπινες φιγούρες και άλλα απόκοσμα πλάσματα  τοποθετούνται σε  μέρη δυστοπικά και απόκοσμα. Πρόκειται για ένα ζωντανό βιβλίο, τόσο δυσοίωνο όσο και αισιόδοξο, μια ισορροπία που το καθιστά πραγματικά αληθινό και γνήσιο, το οποίο  σε βάζει μέσα στα παπούτσια του κάθε μετανάστη, που αναγκάζεται να εγκαταλείψει την οικογένεια και τους φίλους του για να βρει ένα πιο βιώσιμο μέρος, και σε αναγκάζει να δεις έστω και για λίγο τον μυστηριώδη και αφιλόξενο κόσμο που ξεπροβάλλει μέσα από τα μάτια του κάθε ξένου.

Leonard Cohen-Book of Longing/ Το Βιβλίο του Πόθου

Το χάρισα στον εαυτό μου κατά τη διάρκεια των προηγούμενων γιορτών, αλλά μόλις φέτος έφτασε η ώρα του να το διαβάσω. Το εν λόγω βιβλίο είναι εκπληκτικό ως δομή, ως περιεχόμενο και αισθητική. Πρόκειται για έναν τόμο ποιημάτων του σπουδαίου δημιουργού, που χρειάστηκαν είκοσι χρόνια για να ολοκληρωθεί. Το τελικό αποτέλεσμα ωστόσο δικαιώνει απόλυτα την μεγάλη σε διάρκεια κυοφορία του, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία που μας δίνουν οι εκδότες του, έτυχε ιδιαίτερα ευνοϊκής υποδοχής από το κοινό. Πρόκειται για ποιήματα που γράφτηκαν στο όρος Μπώλντυ και στο Λος Άντζελες, στο Μόντρεαλ και στο Μουμπάι,  στα οποία κυριαρχεί μια έντονη μυστικιστική διάθεση εμπλουτισμένη με πηγαίο ερωτισμό και μια σχεδόν αυτοσαρκαστική ενατένιση των πραγμάτων. Η εξαιρετική αυτή ποιητική ανθολογία, σε ελληνική και αγγλική παράθεση ταυτόχρονα, είναι διανθισμένη επίσης με χιουμοριστικά και προκλητικά σκίτσα του Κοέν, που προσδίδουν τα μέγιστα στην τελική ατμόσφαιρα του βιβλίου. Αναδεικνύοντας τελικά όλα εκείνα τα στοιχεία χάρη στα οποία καρπώθηκε εδώ και δεκαετίες τη διεθνή αναγνώριση. 

Το τανγκό των Χριστουγέννων (Γιάννης Ξανθούλης)

Βρισκόμαστε στη δεκαετία του 70, κάποια Χριστούγεννα, σ ένα στρατόπεδο στον Έβρο. Δικτατορία. Φόβος και καχυποψία. Μετρημένες εκδηλώσεις συναισθημάτων και σκέψεων. Χαμηλό θάμβος από χώμα και λάσπη. Στο στρατόπεδο, να προετοιμάζονται για την καθιερωμένη γιορτή.

Είναι ίσως αυτή η χειρότερη περίοδος για να ξεκλειδώσει τις σκέψεις του ένας πολύ κλειστός και λιγομίλητος άνθρωπος, ο υπολοχαγός, Στέφανος Καραμανίδης.

Ο στρατιωτικός που έχει ερωτευθεί παράφορα τη νεαρή σύζυγος ενός ταγματάρχη και σκοπεύει να τη ζητήσει σε χορό. Για να μην ξεφτιλιστεί όμως εντελώς βάζει έναν νεαρό φαντάρο να τον μάθει τανγκό. Μέσα από αυτή τη σχέση μαθητείας βλέπουμε σιγά σιγά μια ψυχή να απελευθερώνεται, χωρίς να φοβάται να αυτοσαρκαστεί ή να αυτογελοιοποιηθεί. Και με όχημα τη μουσική και το χορό να αναζητάει ένα εισιτήριο για την ευτυχία του έρωτα και της αποδοχής.

Αν και έκανα το λάθος να διαβάσω το βιβλίο έχοντας ήδη δει  την ταινία, τελικά κατάλαβα ότι δεν το πλήρωσα ακριβά. Πες επειδή ο Γιάννης Ξανθούλης είναι από τους αγαπημένους μου Έλληνες συγγραφείς, πες επειδή η ιστορία θες δε θες  σε ιντριγκάρει  με πληθώρα μέσων, τελικά μπορώ να πω ότι το βιβλίο μου καλοάρεσε.

Στο μοτίβο του κυριαρχεί μια ατμόσφαιρα μουχλιασμένη και απόκοσμη που εμποτίζεται από μια ομίχλη λέξεων και συναισθημάτων. Λέξεις που καμιά φορά τις νιώθεις να κυλούν  σαν παγωμένες σταγόνες πάνω στην σπονδυλική σου στήλη. Επίσης είναι πολύ γοητευτικό το πόσο γρήγορα μπαίνεις στην ατμόσφαιρα του στρατοπέδου. Μετά, κυλάει  το μυθιστόρημα και σε παρασέρνει. Σκιαγραφώντας με εκπληκτικό τρόπο, όσα δυσκολεύονται να ειπωθούν, ο συγγραφέας αναμειγνύει πάνω στην παλέτα του  σιωπές, ερωτισμό, κοφτές ανάσες και βροχή. Ο υποβόσκων  έρωτας και η μελαγχολική μουσική, που αναδύονται από τις σελίδες του σε κυκλώνουν. Και τα πάντα στροβιλίζονται γύρω από την προετοιμασία ενός χαρακτήρα ερμητικού και εγκρατή για ένα χορό της απελευθέρωσης και της υπέρβασης. Σε ένα μυθιστόρημα που έγινε δημοφιλές στην πατρίδα μας χωρίς να παραστήσει το ρομάντζο.

Περί συγγραφής (Στέφεν Κινγκ)

Ένας από τους πιο επιτυχημένους και δημοφιλείς συγγραφείς του καιρού μας, ο Στέφεν Κινγκ, άρχισε να γράφει το 1999 ένα βιβλίο για την τέχνη της συγγραφής. Όπως εξομολογείται ο ίδιος η ανάγκη του αυτή προέκυψε σχεδόν αυθόρμητα μετά από ένα ατύχημα που είχε εκείνη την περίοδο και το οποίο έθεσε αμφιβολίες ακόμα και για την ίδια του τη ζωή.
Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο καταλαβαίνει ότι δεν πρόκειται απλώς για ένα τυπικό εγχειρίδιο που απευθύνεται σε επίδοξους συγγραφείς, αλλά και για μία απόπειρα περιγραφής των ψυχικών και βιωματικών διεργασιών που συντελέστηκαν στην ψυχή ενός παιδιού που επρόκειτο να γίνει ένας από τους πιο επιφανείς μετρ του τρόμου παγκοσμίως.
Κι αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό είναι που του προσδίδει κάποιο τυπικό λογοτεχνικό ενδιαφέρον. Ότι ο συγγραφέας, προτού φτάσει στο ψητό, παραθέτει μια σειρά από γλαφυρές αναμνήσεις που ξεκινούν από την παιδική του ηλικία, συνεχίζονται με την εφηβεία και την ενηλικίωσή του και καταλήγουν στα χρόνια του κολεγίου και τις πρώτες του ολοκληρωμένες συγγραφικές απόπειρες οι οποίες συνοδεύονται από μερικές ιδιαίτερα αποκαρδιωτικές απορρίψεις.
Εκεί, ακριβώς αναδεικνύεται το πείσμα του ανθρώπου που αισθάνεται ότι είναι γεννημένος για να επιτελέσει ένα πεπρωμένο, παραμερίζοντας τις όποιες αποτυχίες με σχετική ευκολία και άνεση προκειμένου να δημιουργήσει το επόμενο και ακόμα πιο βελτιωμένο δείγμα της αυθεντικότητάς του.
Στο πιο τεχνικό σκέλος του βιβλίου, ο Κινγκ, μιλάει για τα βασικά εργαλεία της δουλειάς του, αναδεικνύοντας ιδιαίτερα τη σημασία της σωστής χρήσης του λόγου, αλλά και τη βαρύτητα της εξάσκησης του συγγραφικού ενστίκτου μέσα από την ανάγνωση και το συνεχές γράψιμο, προσφέροντας μερικές διαφωτιστικές συμβουλές για τον τρόπο με τον οποίο προκύπτει η συγγραφική εξέλιξη αλλά και του πως πολλαπλασιάζονται με τη συνεχή χρήση τα πάσης φύσεως όπλα ενός μυθιστοριογράφου. Σε γενικές γραμμές, το πνεύμα των συμβουλών του περιορίζεται στην βελτιστοποίηση των βασικών εργαλείων ενός συγγραφέα, στην ανάδειξη της σημασίας του ρυθμού έναντι της μελωδίας για την μυθιστοριογραφία στη σημασία της καλά δομημένης παραγράφου, στον αποκλεισμό μετά βδελυγμίας της συχνής χρήσης επιρρημάτων ή της παθητικής φωνής και στην ζωηράδα των διαλόγων που προκύπτει από την ειλικρίνεια, την απλότητα και αμεσότητα που εκπέμπουν.
Τελικά, αν αγνοήσει κανείς κάποιες αρκετά δογματικές απόψεις του Κινγκ, που σκοντάφτουν με σφοδρότητα πάνω στον ευρωπαϊκό τρόπο σκέψης και δημιουργικής λειτουργίας, όπως για παράδειγμα ότι οι συγγραφείς χωρίζονται σε ευπώλητους και ζηλιάρηδες (κάπως έτσι το θέτει ο Κινγκ) ή ότι επιτυχημένο βιβλίο είναι εκείνο που μπορεί να διαβάζεται εξίσου άνετα σ ένα λεωφορείο, σ ένα αεροπλάνο ή στο αναγνωστήριο μιας βιβλιοθήκης, μπορεί να ανακαλύψει στο βιβλίο του κάποια μικρά αλλά εύχρηστα μυστικά της αναμφισβήτητης αφηγηματικής δεινότητας του συγγραφέα.